Социологийн талаар ерөнхий

Ашигласан ном зохиолууд:

А.И. Кравченко “Социологийн удиртгал”
В. Отгоннасан “Социологийн судалгааны үндсэн аргууд”
А. Радугин “Социологи”
Н. Смельзер “Социологи”
С.С. Фролов “ Социология”
В. Харчева “Основы социологии”
ДОТООД ҮЙЛ ЯВЦ
Байгууламжих үйл явц шинжлэх ухаан бүрэлдэхүүн хэсгүүд бүрэлдэн тогтох үйл явцыг байгууламжих үйл явц гэнэ. Байгууламжих үйл явцыг 2 үндсэн хэсэгт ангилдаг \ гадаад ба дотоод байгууламжих үйл явц\
Дотоод үйл явцад нь: 1 Судлах зүйл хэрхэн яаж өөрчлөгдөх вэ?
2 Онол арга зүй
3 Ойлголт ухагдахуун
4 Судалгааны арга
гэх мэт
1 Судлах зүйл хэрхэн яаж өөрчлөгдөх вэ?
Бусад шинжлэх ухаан нь нийгмийг өөр өөрийн өвөрмөц талаас нь судалдаг бол социологийн ялгагдах гол ялгаа нь цэвэр нийгмийн харилцааг судалдаг. Социолог нь нийгмийн бие даасан шинжлэх ухаан бөгөөд нийгмийн эд эс болох хүмүүс хүмүүсийн харилцан үилчлэлээр өөрчлөгдөн хувьсан байдаг хэсгүүд болон нийгмйн нэгдмэл организм болхын хувьд судалдаг. Социолог нь нийгмийг бүхэлд нь буюу аль нэг талыг объектоо болгон судалдаг. Ямар нэгэн шинжлэх ухааны хавсарга бүрэлдэхүүн хэсэг, арга нь ч биш. Нийгмийн хэсэг бүлэг хүмүүс, нийтлэг, нийгмийн харилцаа холбоо, хамааралыг судалдаг.
Социологин ШУ-ны үүрэг
Социологийн ШУ нь нийгмийн бодит байдалтай өвөрмөц холбоотой байдаг. Нэг үзэл санааг шалгаад олон түмэнд ухамсарлуулан ойлгулж, бичиглэн тоочиж мэдээлэл өгөх, нийгмээс аль нэгэн юм уу бүхэл бүтэн нийгмийн хөгжил өөрчлөлтийн хэтийн төсвийг урьдчилан тааварлах ордлдлого хийдэг.
Социологийн онол арга зүйн танин мэдэхүйн, бичиглэн тоочих мэдээллийн прогноовчлох, үзэл суртлын шүүмжлэлийн зэрэг олон тооны үүргүүд байдаг. Социологийн гүйцэтгэх үүргүүдийг нийгмийн янз бүрийн үзэгдэл, үйл явцын өөрчлөлт, хөгжилийн зүй тогтоолт хандлага. Учир шалтгааныг нээн илрүүлэн танин мэдэхүйн үүрэг.
Нийгмийн үйл явцыг удирдан жолоодох арга замын талаар зөвлөмж саналтай холбоотой практикийн гэсэн үндсэн 2 бүлэгт хуваадаг.
Нийгэм нь хурдан бус удаан хугацаанд өөрчлөгддөг ч үүнийг социологийн ШУ судалсаар байдаг.
Нийгмийн өөрчлөлт Субъект придикат нь ерөнхийдөө соел бүлэг ба нийтлэгийн нийгэмшил гэдэгт хэргэлдэг болсон М. Вебер, П. Сорокин, Г. Гарда, Л. Фонвиде, Ч. Кули, Р. Парка.
Нийгмийн өөрчлөлт гэж юу вэ?
Жишээ нь: Хуучирсан үйлдвэрт шинэ технологи оруулхаар болжээ. Энд шинэ тоног төхөөрөмж тавьснаар зогсохгүй,үйлдвэрийн ажилтнуудад дахин сургалт хамруулах естой болно. \ ажилчиж шинэ тоног төхөөрөмж дээр ажиллах учраас\ Ингээд ажилчид арай тохилог орчинд ажиллах ба дахин сургалтанд хамрагдсан нь тэр ажилчидийн хооронд тодорхой хэмжээний харилцааны өөрчлөлт гарч, энэ нь тэр хүмүүсийн үнэлэмжид нөлөөлнө.Ийм учраас техникийн шинэчлэл, нийгмийн өөрчлөлтөд нөлөөлж тиймээс үйлдвэрлийн нийгмийн бүтцэд ч бас нөлөөлж байна.
Нийгмийн өөрчлөлт бол нийгмийн бүтцийн маш чухал өөрлөлт. Түүнчлэн энэ өөрчлөлтийн илэрхийлэл буюу үр дагаварын хэмжээ,үнэлэмж, соелын эс ширхэг болон билэг тэмдэг өөрчлчгдөж байдаг. Энэ тодотгол бол маш өргөн ба энэ нь өөртөө хүний зан байдал,соел болон хүмүүсийн нийгэмд чухал бэлэг тэмдгүүд эдгээрийг нийгмийн өөрчлөлтөд багтаадаг, харин Сорокины хувьд бол нийгмийн өөрчлөлт бол цаг хугацаа болон орон зайнд, зэрэг давтаддаг үйл явц бөгөөд жирийн шугаман байдлаар хэмждэггүй.
2 Социологийн онол
• Францын алдарт социологич Э. Дюркгейм социологийн ШУ-ны материал мөн хэмээн үзэж байсан. 3үйл гэдгийг хамтын зүйл гэж ойлгож байсан. Иймээс ч тэрээр социологийн судлах зүйлийг хамтын үйл ажиллагааны бүхийл хэлбэр гэж ойлгожээ.
• Германы социологич М. Веберийн үзэж байснаар бол социологи нь хүний нийгмийн зан байдлын шинжлэх ухаан юм. Тэгэхдээ тэрээр нийгмийн зан байдал гэдгийг хүмүүсийн хоорондын харилцаа өөрөөр хлбэл хүнээс өөрөөс нь хамаарч илэрдэг үйл явц хэмээн үзэж байв. Субъект хүнд өөрт нь ямар нэгэн тодорхой утга санаа олгодог учраас энэ харилцааг тэрээр нийгмийн зан төрх хэмээн үзсэн юм.
• Марксизмынхувьд социологи гэдэг нь өргөн утгаараа нийгмийг систем болохынх нь хувьдаа судалдаг ШУ бөгөөд энэхүү системийг түүний бүрэлдэхүүн элементууд болох бие хүн, нийтлэгийн хэлбрүүд, нийгмийн байгууллагуудынх нь төлөвшил, хөгжлөөр нь дамжуулан судалдаг ШУ юм.
• Марксист арга зүйн байр сууринаас бичигдсэн Г.В. Осиповын “Социологи” хэмээн суурин бичигт социологийг түүхэн ёсоор төлөвшин тогтсон нийгмийн төлөвшил хөгжлийн ерөнхий болон өвөрмөц хууль зүй тогтлуудын тухай ШУ хэмээн тодорхойлсон байна.
Э. Дюркгеилийн үзэж байгаагаар нийгмийн баримж материалуудын объектив бодит шинжйг зөвшөөрөх нь социологийн аргын голлох шинж юм.
3 Ойлголт ухагдахуун
Социологи хэмээх үг нь латииний societies буюу нийгэм,logo буюу үг, ойлголт, сургаал гэсэн үгнээс гаралтай Нэр томъёны хувьд социологи гэдэг нь нийгмийн тухай ШУ гэсэн үг болох нь.
Социологийн ШУ-ыг үндэслэгч Францийн сэтгээгч О. Конт социологийг ниймийн тухай позитив ШУ хэмээн үзэж байв.
Орчи үеийн социологи нь нийгмийг дүрслхдээ социаль бүтцийг үндэс болгодог . Социаль бүтэц нь: институутуд,социаль роль , социаль статусуудын цогц нийлбэр болдог. Гэр бүл, үйлдвэрлэл,шашин, боловсрол,хувийнөмч, арми, улс орон зэрэг н нийгмийн үндсэн суурь институтууд юм. Нийгмийн хэрэгцээ хүний хэрэгцээнүүд нийцэж давхцвал уул хэрэгцээг үндсэн хэрэгцээ гэнэ.
Нийгмийн оршин тогтнох үндсэн баялгийн бүтээл, залуу үеийг сургаж хүмүүжүүлэх, хүний нөхөн үржихүй нийгмийн хэвийн байдлыг хангах гэх мэтийн хэрэгцээнүүд нь хүн амын олонхийн хүлээн зөвшөөрдөг үндсэн хэрэгцээнүүд юм. Нийгмийн аль нэг үндсэн хэрэгцээг хангахын тулд социаль үүргийг өөртөө хүлээдэг стандартчилсан хэлбэрийг социаль институт гэнэ.
Институт бүр нь өөрчлөгдөшгүй урьдчилан өгөгдсөн сургах, хүмүүжүүлэх, үйлдвэрлэх, хамгаалах гэх мэтийн үүргүүдийг биелүүлж байдаг.
Үүрэг роль 2 нягт холбоотой, тухайн үүрэг, ролийг гүйцэтгэн байсан хүмүүс өөрчлөгдлөө ч гэсэн роль нь хэвээр үлддэг. Хүмүүс өөрчлөгдсөн ч социаль роль болон социаль статус байж л байдаг.
Статус гэдэг нь хүмүүсийн нийгэмд эзэлдэг байр суурь, социаль байр байдал юм. Нэг янзын социаль байр суурь эзлэж байгаа болон нэг янзын ролийг гүйцэтгэж байгаа хүмүүсийн нийлбэр цогцыг социаль бүлэг гэдэг. Томоохон бүлгүүд нь нас хүйсээр нь, үндэстэн,угсаатанаар, мэргэжлүүд, эдийн засгаар, шашнаар, улс төрөөр гэх мэт бүлгүүд байж болно. Ийм гол бүлгүүд байдаг бөгөөд эдгээрийг бүхэлд нь социаль бүрэлдэхүүн гэж нэрэлдэг.
Эрх мэдэл, социаль баялгаас хүртэх хэр хэмжээний тэгш бус байдлаас үүссэн пирамид ямарч нийгэмд байдаг. Дээр дээрээсээ давхар мөн байрласан эдгээр бүлгүүд нь нийгмийн социаль давхраажилтийг бүрдүүлдэг. Эдгээр бүлэг давхаргуудыг холбож байдаг чухал зүйл бол нийгэмдэх хөдөлмөрийн хуваарь юм.Социаль бүтэц нь нийгмийн арьс яс болдог бол соёл нь түүний мах бодь нь болдог.
Хүн социаль хэм хэмжээ ба ролийг зөв эзэмших үйл явцыг социаль хяналт үргэлж хянаж байдаг бөгөөд энэ нь маш олон янзаар илэрдэг.
Санкци нь эсрэг ба сөрөг гэсэн хэсэгт хуваагддаг хяналтын механизм нь энэхүү санкцийг хэрэглэснээрээ нийгмийн тогтвортой байдлыг хангаж байдаг.
Социаль харилцааг хяндаг хууль хэм хэмжээ байхгуй бол нийгэм хямралд орох бөгөөд үүнийг аноми байдал гэж нэрлэдэг

The Ryoichi Sasakawa Young Leaders Fellowship Fund: SYLFF

About SYLFF

“SYLFF” (pronounced as “sylph”) refers to The Ryoichi Sasakawa Young Leaders Fellowship Fund Program that was established in 1987 by The Nippon Foundation. Selected institutions of higher learning each receive endowments (permanent funds) of US$1 million which are invested and managed by the receiving institutions. Under this unique scheme, the earnings of their investments are used to provide fellowships to students enrolled in master’s and doctoral degree programs that fall within the parameters of the social sciences, humanities, and the performing arts. As of March 2008, there were 68 universities and consortia (a total of 87 institutions of higher learning) in 44 countries that have received SYLFF endowments, and more than 10,000 SYLFF Fellows (recipients of SYLFF fellowships).

The SYLFF Program is a collaborative initiative of The Nippon Foundation (the donor of endowments) (NF) and The Tokyo Foundation (the program administrator).

Vision:

“The world is one family and all mankind are brothers and sisters.” ― Ryoichi Sasakawa
All have the right to fulfill their basic needs for food, health care and education.

Mission:

To support the education of outstanding students pursuing graduate level study in the social sciences and humanities with high potential for leadership and commitment to exercising leadership in local, national, regional and international affairs, in public as well as in private endeavors. To nurture future leaders who will transcend geopolitical, religious, ethnic, cultural and other boundaries and will contribute to peace and the well-being of humankind.

The SYLFF Program is an outgrowth of the vision of the late Ryoichi Sasakawa, the founding chairman of NF and a philanthropist. To contribute to the fulfillment of the vision and mission of SYLFF by establishing endowments at selected institutions of higher learning throughout the world, a scheme ensures a sustainable source of fellowships in perpetuity.